Publicaties kinderen -

‘Wij blijven bij elkaar’
Auteur: Martine Letterie

Martine Letterie (lid KvV) had niet gedacht ooit een boek te schrijven dat in een concentratiekamp speelt. Immers: een kinderboek moet altijd hoop bieden en die is in zo’n kamp niet te vinden. Maar dit echt gebeurde verhaal bevat niet alleen hoop maar heeft ook een in alle opzichten goede afloop, de ouders en alle zes kinderen Birnbaum overleefden de oorlog en het kamp. Zij wonen nu alle zes in Israël, Martine zocht hen op en sprak afzonderlijk met hen, waaruit dit prachtige boek voortkwam, dat ik in een ruk heb uitgelezen.

Het verhaal begint met de Kristallnacht, het Joodse gezin telt dan nog vijf kinderen. De situatie verergert en in november 1938 worden de vijf kinderen ‘op vakantie’ naar Nederland gestuurd, in principe naar familie, maar ze belanden uiteindelijk in verschillende pleeggezinnen en na enige tijd toch weer bij elkaar. De ouders weten ook naar Nederland te komen, waar het jongste kind wordt geboren. Ze belanden in (toen nog) vluchtelingenkamp Westerbork, dat na enkele jaren een doorgangskamp wordt. Het duurt erg lang voor ook zij als gezin gedeporteerd worden, ze gaan tenslotte naar Bergen-Belsen. Na de bevrijding gaat het gezin weer terug naar Nederland en van daaruit in november 1947 begint hun reis naar Israël. Daar komen ze uiteindelijk in juni 1950 aan. Dit is in het kort wat er gebeurde.

Martine Letterie koos ervoor om een groot aantal hoofdstukken te schrijven gezien door de ogen van telkens een ander kind, en zo hun persoonlijke, kinderlijke herinnering vast te leggen. Dat werkt heel goed. Duidelijk wordt ook dat de ouders Birnbaum zeer goed inzicht hadden in situaties en gebeurtenissen en zo ongetwijfeld hun aller levens hebben kunnen redden. Met mogelijk wat geluk.

‘Putten’
Niet zomaar een dorp
Auteur: Else Flim

Dit boek verscheen al in 2000, wij lazen de geheel herziene en aangevulde druk van 2012.
Het drama Putten wordt wel vergeleken met dat in het Franse Oradour. Het boek is voor kinderen vanaf 12 jaar, met (duidelijk aangegeven) delen die minder geschikt zijn voor jonge kinderen en wordt elk jaar aan alle leerlingen van groep 8 in Putten uitgereikt, opdat zij weten wat er in hun dorp is gebeurd in oktober 1944 en daarna, met de opgepakte Puttenaren. Ook wordt verteld hoe het met de achtergebleven vrouwen en kinderen verder ging. En hoe Putten na de oorlog dit drama heeft verwerkt. Alles gezien door de ogen van van een opa, die 12 jaar was toen zijn vader en broer werden weggevoerd. Wat er destijds gebeurde mag niet vergeten worden! En daar zorgt de Stichting Oktober 44 Putten voor, die mede verantwoordelijk was voor het uitgeven van dit boek. Het boek is niet te koop. Er is een ‘volwassen’ versie, dezelfde inhoud, maar met 2 personen extra in het verhaal, deze versie heet ‘Op een dag in oktober’. Dit boek kost € 13,90, uitgeverij The house of books.

‘Wij waren erbij’
Oorlogsherinneringen
Auteurs: Schrijvers van de Ronde Tafel

Dit is het jubileumboek van Steunpunt Gastsprekers van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het schrijverscollectief van de Ronde Tafel, onder wie ons lid Martine Letterie, schreef aan de hand van interviews biografische kinderverhalen. Elk verhaal komt voort uit een interview met een representant van een groep gastsprekers, er is ook een Moluks verhaal bij, omdat de Molukkers immers na de oorlog kampbewoners van Westerbork waren. Er is geen verhaal van een kind van verzetsdeelnemers opgenomen, men heeft ons bij onze (groot)ouders ondergebracht, wat toch jammer is. Maar de verhalen zijn de moeite waard.
Het boek is mooi uitgegeven, met foto’s van de geïnterviewden.
Wij waren erbij’ is te bestellen bij Herinneringscentrum Westerbork voor. Via info@westerbork.nl of tel. 0593 – 592600. Ook via Uitgeverij Leopold of Bol.com. En zeker een aanrader, ook voor uw gastlessen.

Uitgeverij Leopold | ISBN 9789025878580 | 2019 / hardcover | 161 pagina’s | prijs € 16,99

‘2040’
Een verhaal over oorlog en verzet
Auteur: Mireille Geus

Ons lid Nico van der Steeg maakte ons opmerkzaam op dit boek, officieel een kinderboek, maar ook een soort biografie over het leven in de oorlog van zijn grootvader, koster Heijmen F. Westerveld en zijn familie. In de nu afgebroken Koepelkerk in Amsterdam, waar de koster met zijn gezin en een onderduiker woonde, werd het algemeen Hoofdkwartier van de OD (Ordedienst) gevestigd. Dit leidde tot gevaarlijke situaties en gebeurtenissen.
We zien e.e.a. door de ogen van het meisje Lotte, fictieve achterkleindochter van de koster, die in het jaar 2040 op 4 mei 2040 op de Dam een spreekbeurt over de oorlog moet houden. Haar oma geeft haar een (dan) oude Virtual Reality bril (zie het cover) waardoor ze naar het verleden reist en toen gebeurde dingen ervaart. In de wereld van 2040 draait in het boek alles om het verkrijgen van sterren voor goed gedrag. Lotte besluit met hulp en steun van haar oma te kiezen voor het vertellen van de kleine echte waarheid en haar eigenbelang ondergeschikt te maken aan het hogere doel.

‘VERBODEN TE VLIEGEN’
Auteur: Martine Letterie

Er is weer een nieuw boek van ons lid Martine Letterie verschenen. En weer met de oorlog als achtergrond. Ditmaal vanuit de beleving van een klein meisje in een Brabants grensdorp. En vanuit de beleving van de postduiven, die het gezin houdt. Het grote arbeidersgezin, met als het boek in 1945 eindigt tien kinderen, bestaat verder uit een vader, die in een fabriek werkt en een huisvrouw-moeder. Voor allen, maar vooral vader, de oudste zoon Marius en het meisje Fietje zijn de postduiven ook belangrijk. De schrijfster laat op originele wijze ook de postduiven commentaar geven op het gezin en de gebeurtenissen. Meesterlijk gevonden vind ik de uitleg die de oudste postduif aan zijn kinderen geeft over wat landen en grenzen zijn en hoe absurd vanuit de optiek van een vogel. Laat staan oorlog om landen te veroveren!

Het boek begint als de oorlog langzamerhand aan het naderen is. Dan wordt de vader opgeroepen om naar de kazerne te gaan, het is mobilisatie. Fietje gaat naar de burgemeester, om dit te voorkomen, want vader kan niet gemist worden in het grote gezin. Het lukt. Dan wordt het oorlog. Op zeker moment moeten de postduiven ‘onderduiken’, omdat ze gevorderd worden. Tegen de bevrijding moeten zij nog evacueren en is er ook een bombardement, waarbij hun huis gelukkig blijft staan. Allemaal heel simpel, maar het geeft een duidelijk beeld van wat de oorlog voor een kind betekent.

Martine Letterie kreeg in 2017 een Zilveren Ster voor haar boek Kinderen met een ster en in 2019 een nominatie voor de Thea Beckmanprijs voor Nooit meer thuis, over beide boeken schreven wij eerder.

‘Opa en het geluk’
Auteur: Jutta Bauer

Een prentenboek, waar op subtiele wijze de oorlog in voorkomt. Kreeg dit boek in handen via mijn jongste kleinzoon van 4, die erdoor gefascineerd is. Misschien wel door de beschermengel, die je door het hele boek heen de opa van jongetje tot oude man ziet begeleiden en voor allerlei ongeluk behoeden. Als de opa sterft verlaat de engel hem. Intussen hebben we zijn hele levensloop gevolgd en zien hoe hij op zeker moment het (Duitse) leger ingaat. Als opa vertelt hij zijn kleinzoon over zijn leven. Een buitengewoon boek.

‘Kinderen met een ster’
Auteur: Martine Letterie

Er is in Nederland een aantal uitstekende boeken voor kinderen over de oorlog geschreven, maar voor de groep wat jongere kinderen, vanaf een jaar of 5 tot 9, was nog niets. Martine Letterie heeft dit gat gevuld met ‘Kinderen met een ster’, waarin de gebeurtenissen rond zes Joodse kinderen verteld worden Het is een voorleesboek. De korte hoofdstukken van elk een pagina of drie vertellen wat de hoofdpersoon van het hoofdstuk meemaakt. Vaak met een schets van de huiselijke sfeer, hoe het kind beleeft dat het wordt opgepakt en in kamp Westerbork belandt en wat er daar gebeurt, tot aan het eventuele vertrek naar een concentratiekamp buiten Nederland. De kinderen ontmoeten elkaar soms ook. Dit alles door de ogen van het kind.
Martine Letterie heeft de verhalen gebaseerd op gesprekken met mensen die de oorlog zelf als kind hebben meegemaakt. Dit boek geeft dus een goede indruk van hoe het echt was.

Het boek is verdeeld in 2 langere delen van elk 13 hoofdstukjes en daarna een kort deel met drie hoofdstukjes. Het eerste deel geeft de thuissituatie weer, in het tweede deel zijn ze inmiddels in Westerbork beland en het laatste deel handelt over de situatie na de bevrijding.

Dat Martine Letterie zo betrokken is bij het onderwerp komt mede doordat zij een kind van … is, in haar geval een kleinkind van grootvader Martinus Letterie, naar wie zij vernoemd is. Zij werd niet lang geleden lid van onze vereniging en is al jaren voorzitter van de Stichting Neuengamme. Wij zijn er trots op haar als lid in ons midden te mogen hebben.

Achterin het boek vertelt Martine over het tot stand komen van het boek en de samenwerking met Herinneringscentrum Westerbork.

Kinderen met een ster. Auteur: Martine Letterie. Uitgeverij Leopold, 2016. ISBN: 978 – 90 – 258 – 6957 = 1. 88 pag. Omslag en illustraties: Rick de Haas. Gebonden, glanspapier, gekleurde illustraties.
Genomineerd voor de Nederlandse Kinderjury 2017. Prijs € 13,99, ook als Ebook verkrijgbaar, prijs € 7,99. In de boekhandel te koop of te bestellen.

‘Groeten van Leo’
Een kind in Kamp Westerbork
Auteur: Martine Letterie

Het verhaal van Leo Meijer staat voor dat van velen. Hij is een van de 18.000 Joodse kinderen die in de Tweede Wereldoorlog uit Nederland zijn weggevoerd en vermoord. Leo leefde nog twee jaar, in kamp Westerbork. Martine Letterie schreef zijn verhaal speciaal voor kinderen die nog te jong zijn voor het verhaal van Anne Frank. Met foto’s en Leo’s eigen tekeningen en briefjes.

Bij het boek wordt lesmateriaal ontwikkeld.

‘Oorlogsgeheimen’
Auteur: Jacques Vriens

Het Zuid-Limburgse dorp waar Tuur (11) samen met zijn familie woont, is bezet door de Duitsers. Tuur en zijn buurmeisje Maartje vinden dit erg spannend. De volwassenen proberen zoveel mogelijk voor de kinderen geheim te houden. Wie in het dorp is nog te vertrouwen? Maartje vertelt Tuur dat ze zelf een groot geheim heeft. Als Maartje samen met haar oom en tante meegenomen wordt door de Duitsers, komt de oorlog voor Tuur wel erg dichtbij. Ontroerend verhaal, waarin de Tweede Wereldoorlog gezien wordt door de ogen van kinderen. Kinderlijke nieuwsgierigheid, angsten en geheimen staan centraal.
Zeer prettig leesbaar, korte hoofdstukken. Realistisch foto-omslag. Met voorin een plattegrond van het dorp en een nawoord van de auteur.
Leeftijd: ca. 10 – 12 jaar. Het boek is in 2008 door de kinderjury van 10 – 12 jaar genomineerd. In februari 2013 is een theatervoorstelling naar het boek met dezelfde naam in première gegaan. En in juli 2013 starten de opnamen voor een verfilming van het boek.

‘Oorlogswinter’
Auteur: Jan ter Louw

Het verhaal speelt zich af in de winter van ´44 – ´45, de zo genoemde hongerwinter. Het gaat over de dingen die het gezin Van Beusekom in de oorlog meemaakt. Michiel raakt bij toeval in het verzetswerk, waardoor hij in vele spannende situaties belandt. Hij is geheel op zichzelf aangewezen omdat hij niemand in vertrouwen durft te nemen.
Een spannend boek, dat een duidelijk beeld schetst van de situatie tijdens de hongerwinter en van de spanningen waaraan verzetsmensen waren blootgesteld. Emoties worden reëel beschreven; Duitsers worden genuanceerd benaderd.

Jan Terlouw is op 15 november 1931 geboren in Kamperveen. Hij studeert wis- en natuurkunde in Utrecht en promoveert in 1963. In 1971 word hij lid van de Tweede Kamer voor D’66. Hij is in het tweede en derde kabinet Van Agt minister van Economische Zaken en vice-premier. Van 1991 tot 1996 is hij Commissaris der Koningin in de provincie Gelderland. Hij debuteert als kinderboekenschrijver in 1970 met Pjotr en De avonturen van oom Willibrord. Hij ontvangt de Gouden Griffel voor Koning van Katoren (1971) en Oorlogswinter (1973). Met het laatste boek kwam hij ook op de Honour List van de Hans Christian Andersen Award. In september 1974 begon de tv serie naar het boek, die ook op CD uitkwam. In november 2008 kwam de verfilming uit.

‘Wie niet weg is wordt gezien’
Auteur: Ida Vos

Denk je eens in dat je elf jaar oud was toen de Tweede Wereldoorlog begon en dat je Joods was en je moest verstoppen voor de vijand. Onderduiken, heette dat. Stel je voor hoe het was om niets te mogen, altijd stil te moeten zijn en bang om te worden ‘opgepakt’. Maar ook hoe spannend het was om wacht te lopen, om de andere onderduikers te waarschuwen dat de Duitsers eraan kwamen door keihard op je fluit te blazen…Ida Vos heeft al die dingen echt meegemaakt en ze beschreven in dit boek.

Ida Vos (meisjesnaam Gudema) (1931- 2006) schreef haar herinneringen als joods 11- tot 15-jarig meisje aan de bezetting op. Sterker dan in Anne Franks dagboek wordt de invloed op het dagelijkse leven beschreven: verduisteren, fietsen vorderen, zitverbod op banken, dragen van ster, onderduiken op meer adressen enzovoort. Ook de ervaringen kort na de bevrijding zijn zeer indringend. Ida Vos schreef zowel voor kinderen als volwassenen. Waardering blijkt uit de Vlag en wimpel 1982, bekroningen door 5 kinderjury’s en vertalingen in Amerika, Duitsland en Denemarken. Qua taalbeheersing afgestemd op 11 jaar en ouder, maar dat is rekbaar. De 44 korte hoofdstukjes zijn goed afgeronde onderwerpen. Heel goed bruikbaar op basisscholen.

Let op!: Volgens internet uitverkocht. Probeer tweedehands via internet. Of ga naar de bibliotheek.

‘Oorlog zonder vader’

Martine Letterie schreef kinderboeken over allerlei periodes in de geschiedenis. In Oorlog zonder vader schreef zij voor het eerst over haar eigen geschiedenis. Zij wil laten zien hoezeer de geschiedenis ons leven nu nog bepaalt. Het boek is gebaseerd op het leven van Frank, de vader van Martine.Toen hij 9 jaar was, werd zijn vader opgehaald door de Nederlandse politie, in opdracht van de Duitse Sicherheitsdienst. Hij was een van de 400 communisten, die op 25 en 26 juni 1941 werden opgepakt tijdens de Aktion CPN. In het boek vertelt Letterie wat er daarna gebeurde met het gezin. Hoe Frank zich als oudste van de kinderen verantwoordelijk voelde voor zijn moeder, broer en zusje, omdat zijn vader hem dat tijdens een fietstocht voor de oorlog had gevraagd. Hij ging zelfs op hongertocht, maar hij was zelf nog maar een kind.

‘Nooit meer thuis’
Auteur Martine Letterie

Dit kinderboek van ons lid Martine Letterie werd geschreven in opdracht van het Indisch Herinneringscentrum. Het vertelt over de repatriatie begin vijftiger jaren naar Nederland van Indische Nederlanders, gezien door de ogen van een twaalfjarig meisje. Zij heeft in het kamp gezeten, op Sumatra, en na de Bersiap is het gezin nog even in Indonesië gebleven. We lezen over de bootreis, het wonen in een kil pension in Den Haag met onsmakelijk Hollands eten, de vader die vanwege zij tbc elders moet kuren, dan de verhuizing naar een nieuwbouwhuis in Gouda, de eerste winter met ijs en sneeuw …
Ontmoetingen op de boot en in Nederland, het gevoel een rare eend in de bijt te zijn op de eerste school, warmte terugvinden bij een ander Indisch gezin, en het in acceptatie aanpassen aan een ander leven.
Het meisje Lily ziet af en toe geesten, haar door de pemoeda’s vermoorde grootvader en haar als kind verdronken broertje vertellen haar dingen.
Ik heb het boek in één ruk uitgelezen. Het voldoet ongetwijfeld aan een behoefte. Want ook dit verhaal mag niet vergeten worden.